Hoe iemand zich aanpast aan de omgeving, bepaalt het adaptieve niveau. Maar wat als bijzonder gedrag het beeld van iemand bepaalt? Dan denk je dat die persoon wellicht niet zo veel kan. Een onverwachte situatie kan leiden tot een verrassend inzicht, merkte deze begeleider.
‘Ik werk veel in de nachtdienst en kom dan op groepen waar ik niet zo bekend ben. Met deze meneer had ik niet veel contact. Hulp vragen deed hij ook nooit.
Op een nacht belde hij me op. Ik was totaal verrast. Hij vertelde dat er allemaal water uit de doucheput kwam en dat dreigde zijn woonkamer in te lopen. Ik ben er direct naartoe gegaan. En inderdaad, het water kwam omhoog. Omdat ik niet zo bekend ben daar en het gebouw niet kende, moest ik even denken waar ik het zoeken moest. Ik belde de technische dienst, maar daar kreeg ik geen gehoor. En terwijl ik hardop dacht, schoot hij me te hulp. Hij wist waar ik de emmers, trekker en de dweil kon vinden, hij hielp dweilen en samen hebben we het probleem opgelost. Zo heb ik hem nooit meegemaakt en dit had ik nooit achter hem gezocht. Ik beoordeelde hem op wat ik uit de overdracht van anderen hoorde en was me niet bewust van waar hij toe in staat was. Ik was heel blij met hem, want anders was de hele gang onder water gelopen!’
Reactie van een gedragswetenschapper:
Beeldvorming, en daarmee de verwachting die we van mensen hebben, speelt een belangrijke rol bij het inschatten van hun vaardigheden. Dat zien we in bovenstaand voorbeeld. Wanneer we niet zoveel van iemand verwachten, kan iemand niet laten zien wat hij of zij kan, en dat kan dan weer tot gevolg hebben dat de persoon negatief gedrag laat zien. Dat is meestal een uiting van onvrede, van een verlaagd psychisch welzijn.
Bij gedragsproblemen is het dan belangrijk om ook mee te nemen wat er van de persoon wordt verwacht en of dit wellicht te veel of juist te weinig is. Daarbij speelt ook de vraag: hoe zorg je ervoor dat iemand kan laten zien wat hij kan, zodat je het patroon, zoals in bovenstaand verhaal naar voren komt, kan doorbreken. Welke houding van jou als begeleider zorgt ervoor dat de cliënt zijn vaardigheden kan laten zien?